Τι είναι η Εργοθεραπεία;
Αντλώντας πληροφορίες από τους χώρους της ιατρικής, της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας και της ανθρωπολογίας, η εργοθεραπεία ασχολείται με την προώθηση της υγείας και της ευημερίας μέσω της εμπλοκής στο έργο. Εργοθεραπεία είναι η χρήση δραστηριοτήτων σε άτομα που η λειτουργικότητα τους έχει μειωθεί, είτε από σωματικό τραυματισμό (κινητικές διαταραχές) είτε από ψυχοκοινωνική δυσλειτουργία, αναπτυξιακές ή μαθησιακές δυσκολίες, με σκοπό την μεγαλύτερη ανεξαρτητοποίηση του ατόμου, την πρόληψη των δυσκολιών και την ανάπτυξη της υγείας του.
Χρησιμοποιώντας εξειδικευμένες τεχνικές και δραστηριότητες, η εργοθεραπεία καλλιεργεί τις αισθητήριο – κινητικές λειτουργίες του παιδιού με στόχο να το βοηθήσει να αλληλεπιδρά αποτελεσματικότερα με το περιβάλλον του και να έχει ανεξάρτητη, παραγωγική και ικανοποιητική ζωή. Πιο συγκεκριμένα, βοηθά παιδιά με ψυχικές, σωματικές ή αναπτυξιακές διαταραχές ή δυσκολίες να είναι αυτόνομοι και να διεκπεραιώνουν τις δραστηριότητες που είναι σημαντικές γι’ αυτούς, ανεξάρτητα από την πάθηση, αναπηρία ή μειονεξία που αντιμετωπίζουν. Μέσω της ενίσχυσης των κινητικών τους δεξιοτήτων, η εργοθεραπεία αυξάνει στο μέγιστο την καθημερινή λειτουργικότητα, ενθαρρύνει την έκφραση και την επικοινωνία και βοηθά τα παιδιά να γίνουν πιο κοινωνικά, υπεύθυνα και δημιουργικά. Από την αυτοφροντίδα (προσωπική υγιεινή, ένδυση, υπόδηση, προετοιμασία φαγητού και σίτιση), μέχρι την κοινωνικοποίηση και τη συμμετοχή σε σχολικές ή επαγγελματικές δραστηριότητες και υποχρεώσεις, η εργοθεραπευτική παρέμβαση καλύπτει σχεδόν όλο το φάσμα της ανθρώπινης λειτουργικότητας.
Αντίστοιχα υπάρχουν διάφορες ειδικεύσεις στον τομέα και εκτείνονται από τη νευρολογικό – ορθοπεδική εργοθεραπεία, μέχρι την παιδική εργοθεραπεία. Η οποία με τη σειρά της περιλαμβάνει ευρεία γκάμα περιπτώσεων: Από παιδιά που εμφανίζουν καταστάσεις όπως σύνδρομο Down, αυτισμό ή διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, μέχρι παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες – δυσλεξία, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής, υπερκινητικότητα, αλλά και νοητική υστέρηση ή εγκεφαλική παράλυση.
Σημάδια που μας δείχνουν ότι ένα παιδί χρειάζεται παρέμβαση:
Οι γονείς θα πρέπει να αναζητήσουν εργοθεραπευτική αξιολόγηση αν το παιδί αντιμετωπίζει δυσκολίες όπως:
- Είναι απρόσεκτο, σκοντάφτει σε εμπόδια, δεν έχει καλή ισορροπία (π.χ. δεν μπορεί να σταθεί στο ένα πόδι ή να παίξει «κουτσό» ή σχοινάκι) και πέφτει συχνά, έχει κακή στάση σώματος. Δυσκολεύεται να διαχωρίσει το δεξιά και το αριστερά, να συντονίσει τις δύο πλευρές του σώματος ή να πετάξει και να πιάσει μια μπάλα.
- Έχει δυσνόητο ή ακατάληπτο γραφικό χαρακτήρα, ή δυσκολεύεται να χειριστεί μικρά αντικείμενα, να κρατήσει το μολύβι, να κόψει με ψαλίδι, να σχηματίσει γράμματα, να ζωγραφίσει σε πλαίσιο, να αντιγράψει σχήματα - γραμμές.
- Δυσκολεύεται να φάει, να ντυθεί από μόνο του, να πλυθεί, να πάει στην τουαλέτα ή ακόμα και να παίξει με τα παιχνίδια του ή με άλλα παιδιά.
- Αποφεύγει την καθημερινή ατομική φροντίδα - χτένισμα, βούρτσισμα δοντιών. Αποφεύγει συγκεκριμένα είδη υφασμάτων, είναι υπερευαίσθητο ή υποευαίσθητο σε άγγιγμα, γεύσεις, θορύβους.
- Δυσκολεύεται να μιμηθεί τις κινήσεις κάποιου άλλου και δεν συμμετέχει σε συμβολικό παιχνίδι.
- Έχει μειωμένη συγκέντρωση και δυσκολεύεται να κατανοήσει τη δομή και το νόημα ενός παιχνιδιού ή να ακολουθήσει σύνθετες εντολές.
- Έχει φτωχή οπτική, ακουστική, λεκτική μνήμη και δυσκολία εκμάθησης καινούργιων δεξιοτήτων και εννοιών.
- Δυσκολεύεται να κατακτήσει ποσοτικές, χρονικές και προμαθηματικές έννοιες.
- Κάνει σπαστικές κινήσεις.
- Δυσκολεύεται να προσαρμοστεί σε νέα περιβάλλοντα.
- Είναι υπερκινητικό.
- Έχει φοβική ή αμυντική στάση απέναντι στο παιχνίδι.
- Αποφεύγει τη συναναστροφή με άλλα παιδιά, προτιμά να παίζει μόνο του και έχει ελαττωμένη αυτοπεποίθηση.
Τομείς παρέμβασης εργοθεραπείας:
Η εργοθεραπεία παρεμβαίνει σε συγκεκριμένους τομείς. Αυτοί είναι:
- Η κοινωνικοποίηση – επικοινωνία που περιλαμβάνουν την βλεμματική επαφή, την υπακοή σε κανόνες, την λεκτική ή την μη λεκτική επικοινωνία και την κοινωνική ανταπόκριση.
- Ο κινητικός τομέας που περιλαμβάνει τις δυσκολίες ισορροπίας, την φτωχή στάση σώματος και τον έλεγχο των λεπτών κινήσεων, την δυσκολία στην οργάνωση του σώματος στον χώρο, και την δυσκολία στο γράψιμο κειμένων ή προτάσεων.
- Ο αντιληπτικός και γνωστικός τομέας που περιλαμβάνει την φτωχή οπτική, ακουστική και λεκτική μνήμη, την δυσκολία αντίληψης χρωμάτων, σχημάτων, την μειωμένη οπτική αντίληψη και ικανότητα εκμάθησης δεξιοτήτων και την δυσκολία οργάνωσης λογικής σκέψης.
- Ο αισθητηριακός τομέας περιλαμβάνει την υπερβολική ευαισθησία στο άγγιγμα, σε ήχους ή και θορύβους, την προτίμηση ή την αποφυγή συγκεκριμένων υφών – φαγητών και τροφών, την αποφυγή δραστηριοτήτων καθημερινής περιποίησης όπως χτένισμα ή βούρτσισμα δοντιών και την αποφυγή παιχνιδιών που απαιτούν έντονη κινητική δραστηριότητα.
- Οι τομείς καθημερινής ζωής που περιλαμβάνουν τις δυσκολίες στις δραστηριότητες αυτοεξυπηρέτησης όπως η σίτιση, η ένδυση, η απόδυση, η υπόδηση και η εκπαίδευση τουαλέτας.
- Η συμπεριφορά που περιλαμβάνει την διάσπαση προσοχής και την συγκέντρωση, την διαρκεί κινητικότητα, την επιθετικότητα, την αδυναμία κοινωνική επαφής, τις φοβίες – τις ανασφάλειες και την στερεοτυπική συμπεριφορά.